رَه‌آورد سفر «سیّد جواد شهرستانی» به لبنان چه بود؟

سَفیر کبیرِ تشیّع در کِشور مَذاهب

«سید جواد شهرستانی» به لبنان سفر کرد. یک هفته ماند و بازگشت؛ اندک زمانی پس از پایان تعطیلات نوروزی سال 1395 شمسی. به همراه او، هیاتی متشکل از قم، نجف، بیروت، مشهد، تهران و دمشق که نیمی از آنان روحانیون بودند. سفر، سفر یک روحانی بلندپایه و نماینده تام‌الاختیار بزرگترین مقام مذهبی شیعه یعنی آیت‌الله «سید علی سیستانی» بود. شهرستانی 62 ساله که گرچه سیاستمدار نیست اما سالیانی پیش، مجله امریکایی «نیوزویک» از او کنار 19 شخصیت عالی‌رتبه سیاسی و قدرتمند ایران نام برد؛ ممیزه‌ای داشت با دیگران، که به چشم آمد: قدرتی که نه از سیاست که از منزلت مذهبی او پدید آمده و نمایندگی تام الاختیاری مرجعیت اعلای شیعه و نسبت‌های سببی و نسبی خانوادگی و تجربه‌های پیشینی‌اش بر آن افزوده است. همچنین روابط وسیع و دفتری گشوده به روی همه که شاید هیچ شخصیت ایرانی نیست که دست در دستش نگذاشته و مزه طعامش را نچشیده باشد. شخصیت‌هایی که گاهی همفکرش نبوده و نیستند اما این تضادهای فکری، اعتقادی و سیاسی، دیدارها را سرد نکرد و ملاقات‌ با آنها نیز مبانی او را بی‌رنگ جلوه نداد. از دیگر سو، ده‌ها موسسه فرهنگی، پیرامونش قد کشیده‌اند که نه‌تنها جایگاه شرعی، بلکه نگرش‌های اجتماعی‌اش را هم روایت می‌کند؛ از کتابخانه‌هایی تخصصی (بدون ممیزی عرضه کتاب) و مراکز تحقیقاتی تا انجمنی‌هایی خیریه، آموزشی، رفاهی، پزشکی، رسانه‌ای و... . اما این ارتباطات و این موسسات شاکله‌ای عریض و طویل ندارند و نظام مدیریتی آن، بسیار متمرکز و کم تعداد و بدون چارت تشکیلاتی بلند بالاست. هسته‌ای با آداب و رسوم مذهبی و سنتی (گاهی ملایم و گاهی اندکی غلیظ) که مادرِ نهادهای مدرن شده است و افزون‌تر؛ داعی آن. اینچنین بوده که «سید جواد شهرستانی» بر کشتی «قدرت در ایران» کنار مقامات عالی‌رتبه سیاسی نشسته است...

ادامه نوشته

گفت و گو با آیت‌الله سید احمد مددی

دخالت آخوند خراسانی در مشروطه متعارف نجف نبود

 

«از اساتید قم متاثر نشدم» این جمله‌ای است که آیت‌الله سیداحمد مددی میانه روایت صوتی زندگی‌اش می‌گوید. جمله‌ای که اگرچه از چند کلمه تجاوز نمی‌کند اما نشان‌دهنده تمام حیات حوزوی اوست. او نزدیک به یک دهه در درس آیت‌الله خوئی حضور یافت و بیش از یک سالی شاگرد آیت‌الله سیستانی شد و مدتی هم نزد آیت‌الله سید میرزا حسن موسوی بجنوردی تعلیم دید. البته همانگونه که خود می‌گوید: «با آیت‌الله سیستانی رفیق صمیمی شدیم. آیت‌الله بجنوردی هم شوهر خاله‌ام بودند و اغلب شب‌ها در گعده‌های علمی‌شان حضور می‌یافتم.» از این رو، آیت‌الله مددی که حدود 20 سال در قم مدرس خارج است، هم متاثر از مکتب نجف است و هم معرف خوبی برای آن. از سوی دیگر، شاگردی مستقیم آیت‌الله خوئی و آشنایی با آیت‌الله سیستانی می‌تواند نجف دهه‌های گذشته و امروز را به‌روشنی به تصویر کشد... 

ادامه نوشته

گفت‌وگو با حجت الاسلام‌والمسلمین محمد قائینی

آیت‌الله سیستانی گفتند: با آقای خمینی مراوده زیادی داشتم

 

در فضای حوزه قم حجت‌الاسلام و المسلمین محمد قائینی را بیشتر به مکتب نجفی در تدریس می‌شناسند. اما او خود می‌گوید: «اگرچه بسیار متاثر از مکتب نجف هستم اما گاهی در بعضی مسائل از روش مکتب قم استفاده می کنم.» او ادامه می‌دهد: «هم در مکتب نجف تحصیل کرده ام و هم در مکتب قم. هم به درس آیت الله خوئی و آیت الله میرزا جواد تبریزی رفتم و هم به درس والد، آیت الله منتظری و اندکی آیت الله گلپایگانی.» این تحصیل در دو مکتب و تاثیرپذیری از آیت‌الله خوئی و آشنایی با شاگردانش فضایی را در گفت‌وگو مهیا می‌کند که شاگردان هم کنار استاد تحلیل می‌شوند. البته شاگردی قائینی در آخرین دوره تدریس آیت‌الله خوئی به عنوان جوان‌ترین شاگرد آن دوره هم راه مستقیم و بلاواسطه شناخت این مکتب را به ارمغان می‌آورد. او از آن روزها می‌گوید و امروز حوزه قم را هم تشریح می‌کند.

ادامه نوشته

در گفت و گو با حجت الاسلام‌والمسلمین ابوالقاسم علیدوست

با مکتب آقای خوئی نمی‌توان حکومت تاسیس کرد


« در آثارم مشهود است که تحت تاثیر مکتب قم هستم. به نظرم فقه این مکتب به واقعیت نزدیکتر است؛ چنانکه پاسخگوتر است.» این موضع صریح حجت‌الاسلام و المسلمین ابوالقاسم علی‌دوست است که پایان مصاحبه از آن پرده بر می‌دارد. او اگرچه 11 سال شاگرد آیت‌الله حسین وحید خراسانی بوده و نزد دیگر آیات عظام میرزا جواد تبريزى، محمد فاضل‌لنكرانى، ناصر مكارم‌شيرازى و جعفر سبحانى تحصیل کرده است اما در تحقیق و تدریس بیشتر وامدار مکتب قم است. البته چشم بر جایگاه آیت‌الله خوئی در قم نمی‌بندد و می‌گوید: «قال سید الخوئی» بیش از دیگران در دروس خارج حوزه قم شنیده می شود...

ادامه نوشته

گفت و گو با شیخ محمد سند، استاد حوزه علميه نجف

ریشه‌های تفكرات آخوند را در آیت‌الله سیستانی می‌بینم


آیت الله شیخ محمد سند از مدرسان کنونی حوزه علمیه نجف است. او بحرینی است و در اتفاقات اخیر این کشور هم فعال است و از اعتراض های مردم پشتیبانی می‌کند.  سند از ابتدای تحصیلات حوزوی در سال 1358 به قم رفت و چهار ساله سطوح و مقدمات را گذراند و سپس شاگرد درس خارج آیات عظام مرحوم میرزا هاشم آملی و مرحوم سید محمد روحانی شد. البته مدتی نیز شاگرد دیگر آقایان همچون وحید خراسانی و میرزا جواد تبریزی هم بود. او چند سالی می شود که در حرم امام علی(ع) خارج فقه و اصول تدریس می‌کند و عقاید و تفسیر را نیز تعلیم می‌دهد. گفت و گو با سند درباره نجف بعد از آخوند از آن جهت حائز اهمیت بود که می توان لایه‌های فکری حوزه نجف را شناخت...

ادامه نوشته

گزارشي از تشكل‌سازي آيت‌الله مصباح‌يزدي

خانه‌سازي آيت‌الله


موسسه آيت‌الله محمدتقي مصباح يزدي و تشكل‌هاي اقماري آن بستر تئوريزه و اجرايي شدن نظرات و دغدغه‌هاي آيت‌الله را فراهم كرده است و شكل‌گيري دو تشكل ديگر كه زيرمجموعه موسسه نيستند اما همفكر آنان هستند، گام دوم را برداشته و آن، فراتر از بسترسازي، ورود به ميدان سياست است، ديروز اصول و روش‌ها ترسيم مي‌شد، امروز خودشان مي‌خواهند آن را عملي كنند. اگر در سال 84 از احمدي‌نژاد و جريانش حمايت كردند، امروز از ابتدا بر سر آينده بحث مي‌كنند و به تفاهم مي‌رسند. آيا با ورود آشكار آيت‌الله مصباح يزدي در رقابت‌هاي انتخاباتي و معرفي كانديداهايي براي مجلس در قالب تشكل‌هاي جديد، خواسته‌هايش اجرايي مي‌شود يا بار ديگر اتفاقات دولت نهم و دهم به گونه‌اي ديگر تكرار مي‌شود؟!...

ادامه نوشته

سرانجام مکتب‌ دوگانه وحید بهبهانی و شیخ مرتضی انصاری

مکتب قم نتوانست همسنگ مکتب نجف شود


مکتب‌های حوزوی مرزبندی‌شان کاملا روشن و تفکیک‌شده نیست؛ چه آن روزی که متولد شدند و چه آن روزی که سیطره یافتند و بر کرسی نشستند. از آن رو، در گفت‌وگو با آیت‌الله سید میرمحمد یثربی به دنبال بازخوانی آغاز حیات مکاتب حوزوی شیعی برآمدیم تا ریشه‌های مکتب آیت‌الله العظمی خوئی را بیابیم؛ البته حوزویان بر اساس مکان تحصیل و نظام درسی استاد، هر کدام به‌گونه‌ای تحلیل می‌کنند...

ادامه نوشته

تحلیل آینده جریان فکری-سیاسی آیت‌الله مصباح‌یزدی

بر سر دو راهی


جریان فکری-سیاسی آیت‌الله مصباح‌یزدی زمانی می‌تواند جریانی زنده باشد که خارج قدرت قرار گیرد اما با حضور در قدرت باید در نقش توجیه‌گر عرض‌اندام کند که با رفتار تشکیلاتی این جریان سنخیت ندارد و آن را میرا می‌کند...

ادامه نوشته

درباره كتاب ميرزا مهدي اصفهاني


مانيفستي عليه فلسفه و عرفان


كتاب «ابواب الهدي» اثر ميرزا مهدي اصفهاني بدون اندكي درنگ مانيفست مخالفان فلسفه و عرفان است. مؤلف به روشني و به صراحت شمشير معارف به دست گرفته است و فلاسفه و عرفا را طرد مي كند. مباني فكري اين دو جريان هدف گرفته و «ناصواب»‌ ناميده شده است...

ادامه نوشته

بازخوانی جایگاه مکتب نجف در حوزه علمیه قم

قم نجفی شد؟

ناگهان در فضای قم خبری می‌پیچد: یکی از اساتید مطرح حوزه علمیه نجف به ایران می‌آید. خبر را به آیت‌الله‌العظمی سید محمدحسین طباطبایی بروجردی اطلاع می‌دهند که ایشان پاسخ می‌دهند: تا آقای داماد را داریم؛ قم نگرانی‌ای ندارد. آن استاد مطرح؛ آیت‌الله سید ابوالقاسم خوئی بود. وارد قم می‌شود و در منزل آیت‌الله سیدمحمود روحانی (پدر آیات عظام سید محمد و سید محمدصادق روحانی) اقامت می‌کند. یک روز جهت دیدار با آیت‌الله بروجردی، مرجع بزرگ تقلید و زعیم حوزه قم به بیت ایشان می‌رود. جلسه خصوصی نبود و فضلای حوزه قم و اصحاب بیت آیت‌الله بروجردی و همراهان آیت‌الله خوئی حضور داشتند. فرعی فقهی‌ مطرح می‌شود تا آقای خوئی پاسخ دهند. به جای ایشان، شاگردشان آقای محمدتقی ایروانی پاسخ می دهند و مباحثه داغ می‌شود که در نهایت نظر ایروانی غالب می‌شود. در فضای حوزه می‌پیچید که شاگردی که اینگونه از فرعی فقهی فائق آمده است، پس استادش چگونه است؟!...

ادامه نوشته

تحليل ساختار فروشگاه مركزي شهر كتاب

دكّاني كه نهاد شد

سالانه ده‌ها كتاب‌فروشي به راه مي‌افتد و صاحبانشان به داد و ستد كتاب مي‌پردازند اما راه‌اندازي «فروشگاه مركزي شهر كتاب» در سال 89 نقطه عطفي در اين بازار است. نقطه‌اي كه تعريف «كتاب‌فروشي» را دگرگون كرده است و «دكّان» را به «نهاد» مبدّل...

ادامه نوشته

گزارشی از ویژه‌نامه‌ای درباره تحول در حوزه

حوزه علمیه ایده‌آل آیت‌الله مصباح یزدی

در شماره اخیر «خردنامه همشهری» آرای تحول خواهان مدافع حوزه علمیه‌ای سیاسی، بررسی و در قالب گفت‌و‌گو و مقالاتی به دفاع از این دیدگاه و بیان ادله و دستورالعمل آنان پرداخته شد. این شماره خردنامه، اگرچه از ضعف به کارگیری فنون روزنامه نگاری و حرفه‌ای رنج می‌برد اما قرار گرفتن دیدگاه های مدافعان این جریان کنار یکدیگر بر اهمیت آن اشاره داشت. تمامی نویسندگان و مصاحبه شوندگان، حوزه فعلی را تامین کننده وظایف حداکثری ندانسته‌اند و به ارائه راهکار پرداخته اند؛ راهکارهایی که می‌تواند انقلابی آموزشی در حوزه برپا کند...

ادامه نوشته

درباره فیلم عصر روز دهم

گمشده ایرانیان

فیلم «عصر روز دهم» داستان یک زندگی است. زندگی معمولی یک ایرانی که در کربلا و نجف دنبال گمشدهاش میگردد. گمشدهای که سالها ندیده است. اما همچنان به آن عشق میورزد. برای دیدنش لحظه شماری میکند. سر در گریبان میگیرد، میگرید، فریاد میزند و خود را به آب و آتش میزند تا او را ببیند، ببوید، نوازش کند و در آغوش بگیرد...

ادامه نوشته

نقد مقاله «مرجعیت و نفوذ از دست رفته»

دیوارنویسی علیه مرجعیت

مقاله‌ای با عنوان «مرجعیت و نفوذ از دست‌ رفته» در سایت «بی‌بی‌سی فارسی» منتشر شده که نویسنده آن آقای «اکبر گنجی» با پسوند «پژوهشگر» است. مقاله‌ای که برعکس پسوند نویسنده هیچ نمایی از پژوهش و تحقیق را به نمایش نمی‌گذارد. جمله‌بندی‌های ناقص و بی‌ارتباط با یکدیگر و تیتر و عکس آیت‌الله وحید خراسانی کلاژی از واژگان و آیتم‌های نوشتاری است که فقط نویسنده یک چیز را می‌خواهد بگوید و آن جدایی مرجعیت و ایرانیان و غیرنافذ بودن این نهاد؛ آن هم بدون اندکی زحمت برای استفاده از آمار، اطلاعات یا کدهای تاریخی...

ادامه نوشته