آذر

امام احترام خاصي برايشان قائل بود

آيت‌الله جعفر سبحاني، از اساتيد ارشد حوزه علميه قم به بازكاوي شخصيت آيت‌الله العظمي گلپايگاني پرداخت. دفتر ايشان، 15 دقيقه زمان در اختيار ما گذاشت تا در اين وادي گفت‌وگو كنيم. زمان مصاحبه، 20 دقيقه مانده به اذان مغرب بود كه جمعي از نمايندگان ولي‌فقيه در سپاه پاسداران به حضور آيت‌الله شرفياب شده و طالب نكات اخلاقي بودند. بدين‌سان، آيت‌الله سبحاني به جايگاه آيت‌الله العظمي گلپايگاني در ميان علماي شيعه اشاره كرد و به چند سوال ما پاسخ گفت.

***

جايگاه آيت‌الله گلپايگاني در ميان علماي معاصر ديگر را چگونه ترسيم مي‌كنيد؟

از عنايت هفته‌نامه شما به احياي شخصيت‌هاي اسلامي تشكر مي‌كنم. ما بايد شخصيت‌هاي اسلامي را زنده نگاه داريم؛ چرا كه آنها الگو هستند و مي‌توانند براي مردم سرمشق باشند. البته نه تنها فقط در مورد گذشتگان، بلكه بايد به حاضرين نيز پرداخت. مرحوم حضرت آيت‌الله‌العظمي گلپايگاني(قدس‌سره) از نظر علمي دردرجه بسيار بالايي بود. از نظر تقوا زبانزد بود؛ انساني به تمام معنا وارسته، متهجد، متعبد و علاقه‌مند به اهل‌بيت. از نظر فضل و دانش، يكي از شاگردان ارشد مرحوم آيت‌الله موسس حوزه [آيت‌الله عبدالكريم حائري‌يزدي] بود. ايشان در سال 1316 هـ.ق در گلپايگان متولد شدند و پس از آنكه مرحوم حاج شيخ، اراك را مركز علم قرار داد و حوزه را در اين شهر تاسيس كرد، در سال 1336 به اين شهر رفتند و تا سال 40 خدمت مرحوم حاج شيخ بودند. وقتي مرحوم حاج شيخ اراك را ترك كردند و حوزه را به قم منتقل كرد، نامه‌اي به فضلاي آن حوزه، كه يكي از آنها آيت‌الله گلپايگاني بودند، نوشتند تا به قم مهاجرت كنند. در مدت 15 سال حضور مرحوم حاج شيخ در قم، ايشان از محضر ايشان استفاده كرد و در عين حال كه شاگرد ممتاز مرحوم آيت‌الله حائري‌ بود، مدرس بزرگوار حوزه هم بود و شخصيت‌هاي عظيمي از محضر ايشان استفاده كردند. يكي از آنها مرحوم آيت‌الله آقاي شيخ مرتضي حايري بود. آيت‌الله گلپايگاني، پس از فوت مرحوم آيت‌الله حائري، يكي از مدرسين زبردست و واقعي حوزه علميه قم بود. ايشان همراه رهبر انقلاب، استاد بزرگوار- حضرت امام- مرحوم آيت‌الله بروجردي را از بروجرد به قم دعوت كردند. من خودم شاهد بودم كه با توجه به اينكه خودشان درس خارج مي‌گفتند، درس مرحوم آيت‌الله بروجردي هم مي‌رفتند، هم براي استفاده و هم براي ترويج. من در درس خارج فقه مرحوم‌ آيت‌الله بروجردي ايشان را بسيار ديده بودم، البته در درس خارج اصول ايشان هم در ابتدا حضور مي‌يافتند. آيت‌الله گلپايگاني شخصيتي بود كه در حقيقت هم در عرصه علمي و فرهنگي موفق شد و هم در عرصه تقوا و زهد. در عرصه علمي و فرهنگي، ايشان حدود 70سال در حوزه تدريس كرد و شاگرداني پرورش دادند. همچنين اولين بيمارستان را براي حوزه علميه قم و مردم اين شهر تاسيس كردند. اين مسئله نشانه ديد بالاي ايشان بود كه مملكت علاوه بر علم، به بيمارستان هم نياز دارد.

شخصيت ايشان در ذهن حضرتعالي چگونه نقش بسته است؟ كدام رفتار بارز ايشان را به خاطر داريد؟

انسان بسيار حق‌شناسي بود. اگر افرادي را مستحق تشخيص مي‌داد، به كمك آنها مي‌شتافت. به ياد دارم كه ساليان زيادي منزل ايشان در حسين‌آباد قم بود، با توجه به اين مسافت، قبل از اذان صبح هر روز در حرم مطهر حضرت معصومه(س) حضور مي‌يافت. زيارتنامه را مي‌خواندند و در محراب مشغول تهجد مي‌شدند. اين حضور مستمر نشانه عشق به تهجد و عبادت بود.

روابط آيت‌الله گلپايگاني با ساير مراجع چگونه بود؟

ايشان با ساير مراجع كمال علاقه و ارتباط را داشت. من ايشان را در منزل مراجع مي‌ديدم و آنان نيز در منزل ايشان حضور مي‌يافتند؛ چرا كه پس از فوت مرحوم آيت‌الله بروجردي، همه آن بزرگواران دست به دست هم دادند كه بالاخره حوزه را اداره كنند، ايشان هم حوزه را اداره مي‌كرد.

مزاياي خاص اين شخصيت بزرگوار چه بود؟

يكي از مزاياي ايشان علاقه و توسل به اهل بيت بود.

روابط آيت‌الله گلپايگاني با امام چگونه بود؟

ايشان با امام از دوران جواني دوستي داشت و دوستي‌شان باقي ماند. امام احترام خاصي نسبت به ايشان قائل بود. مثلا اوايلي كه ما در قم بوديم، وقتي در راه يكديگر را مي‌ديدند، مي‌ايستادند و احوالپرسي مي‌كردند. موقع خداحافظي امام مي‌ايستاد، ايشان حركت مي‌كردند، سپس امام مي‌رفتند. حتي پس از انقلاب هم كه دوستان خدمت امام مي‌رسيدند، سفارش مي‌كردند كه احترام آقاي گلپايگاني را حفظ كنيد. اين مسئله را مكرر مي‌فرمودند.

جايگاه ايشان در اداره حوزه علميه قم به چه نحوي بود؟

همه مراجع حوزه را اداره كردند. ايشان هم سهم عظيمي در اداره حوزه داشتند. اولين مدرسه حوزوي به شكل امروزي را هم ايشان تاسيس كرد. آثاري هم كه از ايشان منتشر شده است، علاوه بر حاشيه بر عروه و رساله عمليه، شرحي بر فوايدالاصول، كتاب اصولي مرحوم آيت‌الله حائري، است. شگفت اين‌جا است كه اين شرح را در زمان حيات مرحوم حاج شيخ نوشتند.

چه ويژگي ايشان مي‌تواند در حال حاضر براي مدرسين حوزه الگو باشد؟

آنچه مي‌تواند الگو باشد، تهجد ايشان بود. همچنين علاقه به تدريس ايشان است، به‌گونه‌اي كه موقع تدريس، وقتي افراد كار ديگري داشتند، ايشان قبول نمي‌كردند و مي‌گفتند: كار ما تدريس است و تربيت طلاب.