فتاوایی پرمناقشه

فضل الله: سينه‌زنی سنتی اشكال دارد

 

«من اندیشه‌های بسیاری را مطرح کرده‌ام که ممکن است با نظر بسیاری از مردم و فقها و دیگران موافق نباشد.» در آغازین روزهای زمستان 86، آیت الله محمدحسین فضل الله اینگونه آرای خود را در گفت گو با مجله «الشراع» ترسیم می‌کند. ترسیمی که سیمایی حقیقی را از او نشان می دهد. اگرچه شیعه است، اما با دیگر علمای مشهور شیعی یکسان نیست. همان طور که در نوجوانی هم به مدرسه ای در نجف رفت که سبکش جدید و نو بود: انجمن «منتدی النشر» و به دیگر روحانی ارشد نجف – محمدباقر صدر- نزدیک شد که قرائتی سیاسی از اسلام را دوست می داشت و دیگران اینگونه نبودند. از آن روز هم که به لبنان آمد، در پیرامونش سنی دید و مسیحی و سایر پیروان فرق و مذاهب دیگر. آتش جنگ با یک بیگانه هم دلش را مشتعل کرده بود و فقط به ملی‌گرایی لبنانی می‌اندیشید و برای درمان او اگرچه با امام موسی صدر همراه نشد، اما راه او را، پس از او پیمود. او یک ضدآمریکایی رادیکال است، از آن سو برای وحدت شیعه و سنی نظراتی ویژه را مطرح می‌کند و زنان در لبنان را با آرایی جدید به خود جذب کرده و از شعائر عزاداری حسینی و فاطمی روزنه ای دیگر را گشوده است. اگر از دیدگاه او درباره شهادت حضرت زهرا(س) بگذریم که ماه ها خیابان های قم شاهد اطلاعیه هایی از سوی بزرگان این شهر علیه او بود، دیگر آرا او هم در این مسیر است.

 

فتوا برای زنان

آیت الله فضل الله حقوق زنان را به گونه ای متفاوت با اجماع علما درنظر می‌گیرد و به اجحاف تاریخی به زنان اشاره می‌کند. او به «مجله الشراع» می‌گوید: « معتقدم که زن در طول تاریخ مظلوم بوده است؛ با اینکه عقلش مثل مرد است و توانایی‌اش مثل توانایی مرد. ولی از صحنه معرفت و تجربه کنار گذاشته شده است و بازیچه و کنیز مرد در نظر گرفته شده است.» لذا او در فتاوایی جداگانه، حقوق فقهی خود را برای زنان در جبران این مسئله اعلام می‌کند: « زن بالغه و رشیده مثل مرد بالغ و رشید است و هر کدام از آن دو در مسائل مالی زندگی شخصیت قانونی مستقلی دارند. نظر فقهی ما این است که زن بالغه و رشیده درمورد ازدواج خود از پدر و جد پدری و برادر خود مستقل است؛ مثل مرد بالغ و رشید. هرچند که بعضی‌ها با این نظر مخالف ما هستند. اما مسأله مشورت گرفتن از پدر جنبه استحبابی دارد و الزامی نیست.» (در گفت و گو با سایت العربیه نت – آذر 86 ) فضل الله می افزاید: « زن حق دارد به عنوان دفاع از خود خشونت شوهرش را پاسخ بگوید؛ یعنی اگر مرد به خشونت حقوقی علیه زن دست زد و او را از بعضی حقوق زناشویی‌اش مثل نفقه یا عمل جنسی بازداشت، زن نیز به صورت خودکار حق دارد که مرد را از حقوقی که بواسطه عقد بدان ملتزم شده است، باز بدارد.»(همان) او همچنین معتقد است: «جایز نیست که مرد با سوء استفاده از ضعف زنش علیه او دست به خشونت بزند... من زنان را تشویق می‌کنم که ورزشهای قدرتی یاد بگیرند تا بتوانند از خودشان دفاع کنند.» ( گفت و گو با شبکه OTV - فروردین 87 )

 

فتوا برای وحدت مسلمین

«مشکل ما مشکل سنی و شیعه نیست، بلکه مشکل ما استکبار جهانی و اسرائیل است.» این سخن فضل الله در مصاحبه با «شبکه OTV» در فروردین 87، هدف او از برخی نظراتش را در این وادی روشن می کند. در این راستا، او در همین ایام به روزنامه سعودی «عکاظ » می گوید: « ما به ارتداد صحابه از اسلام اعتقاد نداریم. زیرا در این باره پیرو امام علی (ع) هستیم که با صحابه ارتباط داشت و با ایشان همکاری می‌كرد. او حتی در بزرگداشت بعضی از آنها مشارکت ورزید و چون اینان مسلمان بودند در نصیحت ایشان کوشید. حتی خطاب به خلیفه عمر گفت: «محور باش و آسیاب عرب را بچرخان.»» او این گونه می نگرد که سالها پیش، در مهر 84، با قاطعیت فتوای خود را برای خبرنگار روزنامه کویتی «الرای العام» بیان می‌کند: « به حرمت دست زدن به هر نوع شيوه ای كه صحابه را زير سئوال برده و با استفاده از سبّ و لعن موجب برانگيخته شدن اختلافات شود، فتوا می‌دهم.»

 

فتوا درباره عزاداری مذهبی

غالب علما معتقدند که عزاداری باید شیوه سنتی آن برپا شود و تضعیف این مسئله را خلاف می دانند. حتی برخی از علمای صاحب نام، جاری شدن خون در حین عزاداری را بدون اشکال اعلام کرده اند. اما سید به روزنامه كويتی «الوطن» در مهر 84 گفته است: « سينه‌زنی سنتی مرسوم كه باعث اذيت بدن مي‌شود اشكال دارد.» او می‌وید: « قمه زنی حرام است... زنجیر زنی را نیز حرام کرده‌ام. » (در گفت و گو با روزنامه سعودی عکاظ  - فروردین 87) نگاه فضل الله به عزاداری و هدف از آن را می توان در همین گفت و گو دید که ادامه داده است: «اگر می‌خواهید با آن حضرت همدردی کنید برای مقابله با اسرائیل بشتابید. » (همان)

 

*منبع گفت‌وگوها از سايت آيت الله فضل الله